Hemoroid hastalarına öncelikle ciddi yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri önerilmesi gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Aybala Yıldız: “Her tür ve evreden hemoroidlerin ilk basamak tedavisini diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri oluşturuyor, özellikle kabızlıkla mücadele eden bir diyet ve egzersiz sistemi son derece faydalı olacaktır.” ifadelerini kullandı
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Genel Cerrahi Eğitim Sorumlusu Prof. Dr. Aybala Yıldız, Medimagazin’in hemoroidal hastalıkların medikal tedavisine ilişkin sorularını yanıtladı.
- Hemoroid nedir? Belirtileri ve evreleri nelerdir?
Hemoroid hastalığı asıl olarak anal kanalda yerleşmiş, içi kanla dolu küçük yastıkçıkların hastalığı. Yaygın bilinenin aksine varis hastalığından da pek çok yönüyle ayrılan bir durum hemoroidal hastalık. Burada özellikle istirahat halinde gaz ve gaita tutmada ve dışkılamada son derece önemli görevleri olan bu yastıkçıkların çeşitli sebeplerle inflamasyona uğrayarak ödemlenmesi ve kendisinin artık bir hastalık haline gelmesi durumu mevcut.
Belirtilerinden bahsetmeden önce bizim de tanıda kullandığımız ana sınıflandırma olan iç hemoroid/dış hemoroid kavramlarından bahsetmek isterim. Kabaca anlatmak gerekirse anüsün dış derisine ait olan şişliklerle karakterize hastalığa dış hemoroid derken, anal kanalın daha içinde, bizim dentat çizgi dediğimiz anatomik yapının üzerinde yer alan hemoroidlere de iç hemoroidler demekteyiz. Belirtiler bu noktada hemoroidin dış veya iç hemoroid olmasına göre bazı farklılıklar gösterebilir; örneğin dış hemoroidlerde ağrı daha baskın bir semptom olabilirken, iç hemoroidlerde tek belirti kanama veya sarkma olabilir. Bu değişkenleri de birlikte düşünecek olursak hemoroidal hastalığın en sık semptomları kanama, makattan sarkma, ıslaklık hissi, kaşıntı ve ağrıdır.
Hemoroidal hastalığı çok basit bir metodla 4 evrede inceleyebiliriz. Evre 1’de hemoroidal yapılar şişmiş ancak anüs dışına çıkmamıştır; Evre 2’de hemoroidler yalnızca dışkılama sırasında anüs dışına çıkar ve dışkılama bittiğinde kendi kendilerine geri içeri girerler; Evre 3’te hemoroidler makat dışına çıkmış ve ancak elle ittirmek suretiyle içeri girecek durumda iken Evre 4’te hemoroidler tekrar anüs içine giremeyecek kadar şiş durumdadır.
- Hemoroidlerin derecesi ve komplikasyonlarına göre tedavi yöntemleri nelerdir?
Her tür ve evreden hemorodilerin ilk basamak tedavisini diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri oluşturuyor, özellikle kabızlıkla mücadele eden bir diyet ve egzersiz sistemi son derece faydalı olacaktır. Bununla birlikte, bazı venotropik ajanlar da yaygınlıkla kullanılmaktadır. Konservatif metodlardan yanıt alamadığımız hastalarda erken evre hemoroidlerde özellikle lastik bant uygulaması, lazer gibi ofis prosedürleri ön planda iken, ilerleyen evrelerde hemoroidlerin cerrahi olarak çıkarılması gerekli olmaktadır.
- Medikal tedavi hangi evrede uygulanmaktadır? Medikal tedavide kullanılan yöntemler hakkında bilgi verebilir misiniz?
Her evrede hemoroidal hastalığın ilk tedavisi medikal yaklaşım. Demin de bahsettiğim gibi kabızlıkla mücadele edecek, liften ve antioksidan maddelerden zengin dengeli bir Akdeniz diyeti bu konuda en büyük yardımcımız. Yine egzersiz ve çözünebilir/çözünemeyen lif takviyelerini de kabızlıkla mücadele için kullanmaktayız. Yine venotropik ajanlardan bahsetmiştik ki bunlardan kalsiyum dobesilat ve flavonoid ekstreleri cerrahi textbooklarda bahsedilen 2 ana grup. Çeşitli flavonoid ekstrelerinden oluşmuş pek çok kombinasyon ilaçları mevcuttur, özellikle varis tedavisinde kullanılagelen bu grup, daha çok venöz tonusun iyileştirilmesi üzerinden etkili olurken; kalsiyum dobesilatın diyabetik retinopati, nefropati gibi farklı hastalıklarda da kullanılmasını sağlayan antiinflamatuar/antioksidan etkileri de belirgindir.
- Hangi hastalar birinci basamakta tedavi edilebilir?
Özellikle 1. ve bir grup 2. evre hemoroidal hastalık 1. basamakta tedavi edilebilir. Hastaya öncelikle ciddi yaşam tarzı ve diyet değişiklikleri önermek gerek, bunun yanında eğer kabızlık problemi varsa reçete ile satılan laksatif/purgatif ilaçlardan veya reçetesiz satılan lif takviyelerinden faydalanmanın önemi büyük. Yine özellikle o bölgedeki mukozal ödem ile mücadele için kullandığımız birtakım krem formunda ilaçlar mevcut. -Kullanım süresi kısıtlılığına dikkat edilerek- kullanılmasını öneriyorum, çünkü özellikle kortikosteroid tabanlı kremlerin uzun süreli kullanımının, ileri tetkik ve tedaviyi zorlaştıracak birtakım önemli yan etkileri olabiliyor. Ve özellikle belirtmek istediğim, yukarıda bahsettiğim venotropik ilaçların düzenli kullanımı elbette.
- Hangi hastalar genel cerraha yönlendirilmelidir?
Medikal tedavi ile iyileşme göstermemiş veya kısmi iyileşme göstermesine rağmen rahatsızlık hissi devam eden hastaların tamamı cerrahi adayıdır. İleri tetkik ve tedavi için cerrahiye yönlendirilmesinde fayda vardır. Bununla birlikte, burada özellikle üzerinde durmak istediğim bir konu da anüs hastalıklarında cerrahi tedavinin en az hata kaldıran ve en sık komplike olabilen prosedürlerden biri olması, dolayısıyla ilgili hastaların mutlaka proktoloji alanında çalışmakta olan bir cerraha yönlendirilmesi gerekliliğidir. Aksi takdirde her bir başarısız girişim bir sonraki girişim için farklı sorunlar doğurabilmektedir.
- İleri evre hastalar açısından değerlendirdiğinizde medikal tedaviler kesin bir çözüm sağlayabilir mi?
İleri evre hemoroidal hastalıkta da 1. tedavi basamağımız medikal tedavi olmasına rağmen faydası çoğunlukla sınırlı kalmaktadır.
- Hemoroidal hastalıkların tedavisinde güncel gelişmelerden bahsedebilir misiniz?
Hemoroidal hastalıkta ofis prosedürleri, teknolojinin de gelişmesi ile birlikte son zamanlarda en sık kullanılan teknikler haline gelmiştir. Başta lazer uygulamaları olmak üzere pek çok enstrümanın kullanıma girmesi hemoroid tedavisinde birtakım yeniliklere sebep olmuştur. Özel Doppler cihazları ve kameralı anoskoplarla uygulanan hemoroidal arter ligasyonu yöntemi de günümüzde sıklıkla uygulanmaktadır. Yine üstün teknoloji ürünü stapler cihazlarıyla yapılan hemoroid ameliyatları da uyguladığımız prosedürler arasında.
